Northampton Kutsal Cemaati*

Calvin’in “Kutsal Cemaat” kavramını gerçekleştirme yönünde bir İngiliz ticaret kasabası tarafından kayda değer bir deneme yapıldığına dair kayıtlar mevcuttur. 1571 yılında İngiltere, Northampton’daki vekiller ve iktidar sahibi oligarşi halkın disipline edilmesi için, Calvin’in Cenova için yazdığı Ordonnances Ecclesiastiques adlı eserini (1541) anımsatan bir dizi emir yayınlamıştır. Bu emirler Peterborough Piskoposu’nun izniyle yayınlanmıştır ve şehirde ve kırsalda huzuru sağlamayı amaçlarlar.

I. Önceden alışılmış olan org çalma ve ilahi söyleme terk edilmiştir; birlikte yapılan toplu dua sadece kilisedekiler tarafından okunacaktır, kraliçenin kitabına göre seremoniden önce ve sonra mezmurlar söylenecektir.

II. Salı ve çarşamba günleri sabah dokuzdan ona kadar ana kilisede Kutsal Kitap’tan bir bölüm okunacaktır, öncesinde Toplu Dua Kitabı’ndaki (Anglikan Kilisesi’nin dua kitabı) itiraflar okunacaktır, sonrasında da dua edilecek ve inanç ikrar edilecektir.

III. Aynı kilisede her pazar günü ve her kutsal günde sabah duasından sonra bir seremoni yapılacak, insanlar seremoni öncesinde ve sonrasında mezmurları söyleyeceklerdir.

IV. Her pazar günü ve her kutsal günde mahalle kilisesinde ayin sabah dokuzda tamamlanacaktır; sonrasında insanlar aynı kilisedeki seremoniye katılabilecektir. Ortak dua sırasında her kilisenin vekili mahalle halkına seremoniye orada katılmalarını hatırlatacaktır, kendi mahalle kilisesinde seremoni yapılanlar oraya gidebilecektir.

V. Dualar tamamlandıktan sonra, seremoni veya ilmihal çalışmaları sırasında kimse sokaklarda oturmayacak, aşağı yukarı yürümeyecek veya boş işlerle uğraşmayacaktır; bu hareketler cezalandırılacaktır.

VI. Her pazar günü ve kutsal günde, akşam duasından sonra (tüm yaşlı insanlardan önce) gençler Calvin’in ilmihalinden sınava tabi tutulur, okuyan kişi onlara sorular sorar ve bu bir saat sürer.

VII. Her üç ayda bir her mahalle kilisesinde bir genel komünyon gerçekleştirilir, vekiller her komünyonu dört pazar günü öncesinden itibaren duyurmaya başlar ve insanları o gün için hazırlık yapmaları yönünde tembihlerler.

VIII. Her komünyondan bir gece önce, vekil ve kilise müdürü birlikte bütün evleri dolaşmalı, konuştuklarının adlarını almalı ve bu kişilerin yaşadıkları şartları incelemelidirler. Bir ihtilaf bulunursa taraflar belediye başkanının ve biraderlerin karşısına çıkartılmalı, vaizden ve diğer centilmenlerden yardım alınmalıdır. Bu kişiler önünde bir mutabakat sağlanmalı veya düzeltme yapılmalı ya da suçlu taraf komünyona sokulmamalıdır; böylece merhametten uzak kalacaktır.

IX. Komünyondan hemen sonra vekil ve diğerleri her evi ziyaret etmeli, verilen genel emre rağmen kimlerin komünyona katılmadığını öğrenmelidir; bu bilgiler belediye başkanına bildirilmeli, belediye başkanı ve vekil birlikte bu kişileri görevlerini ifa etmeye ikna etmek için yollar bulmalıdır.

X. Her komünyon gününde mahallelerde ikişer komünyon yapılmalıdır; biri görevliler ve memurlar için sabah beşte başlamalı, bir saatlik bir seremoninin ardından sekizde bitmelidir; diğeri erkekler ve hanımlar için aynı gün dokuzda başlamalı, seremoniden sonra on ikide bitmelidir.

(...)

XII. İki haftada bir cumartesi günleri, şimdilerde her cumartesi günü sabahları dokuzdan on bire kadar hem şehirdeki hem de kırsaldaki vekiller için Kutsal Kitap’ın yorumlanmasına ilişkin alıştırmalar yapılmalıdır. Vekiller sırasıyla konuşmalı ve metnin bir kısmını ele almalıdır; mezkur vekiller bu metni insanlar önünde yorumlamalıdır. Bunu yaptıktan sonra vekiller özel bir yere çekilmeli, kendi aralarında müzakere etmeli ve doktrine de değinerek iyi bir hayat, tavırlar ve diğer emirlerden bahsetmelidir. Ayrıca her perşembe günü dersten sonra belediye başkanı ve biraderlerin, vekilin, vaizin ve piskoposun tayin ettiği diğer centilmenlerin de katılımıyla bir toplantı yapılmalı ve şehirdeki uygunsuzluklar düzeltilmelidir: bariz küfürler, fahişelik, sarhoşluk, dine veya vaizlere sözlü saldırılar, edepsizlikler ve benzerleri. Bu ve benzeri hatalar her perşembe günü, mahallelerde bu göreve tayin edilmiş ve yemin etmiş kişiler tarafından yazılı olarak kurula iletilir. Piskoposun ve belediye başkanının otoritesi sayesinde, diğer centilmenlerin de yardımıyla huzur sağlanmalı, şeytani hayatlar sürenler düzeltilmeli, Tanrı’ya olan övgü artırılmalı ve insanlara boyun eğdirilmelidir.

(...)

XVIII. İlçelerdeki tüm vekillere -bir ay önceden uyarılmak kaydıyla- yılda dört defa ilgili şehre gitmesi emredilmelidir: Burada, kilisede yapılan bir seremoniyi dinledikten sonra vekiller bahsi geçen kilisede kendilerine ayrılmış bir yerde toplanmalı, burada kendi tavırları ve hayatları konusunda gizli biçimde değerlendirme yapmalıdırlar. Aralarından biri hatalı bulunursa, ilk defasında tüm biraderler tarafından iyileşmesi için ihtar edilmelidir. Benzer şekilde ikinci ve üçüncü defalarda tüm biraderleri tarafından kendisinden şikâyetçi olunursa cezasını belirlemesi için piskoposa gönderilmelidir.

* John Strype: Reformasyon Vakayinameleri, Oxford, Clarendon Press, 1824, cilt II, bölüm II, s. 133-6.